عنوان: اسلام و مسئله ملیت ‏

نویسنده: شهید مطهری

«اسلام و مسئله ملیت» مشتمل است بر یک دیباچه و تنظیم‌شده سه سخنرانى و نیز یک بخش ضمیمه. دیباچه تحت عنوان «ایران و اسلام» است که شامل دو مقاله از استاد شهید آیت‌الله مطهرى است و ظاهراً بنا بوده در مجله‌اى چاپ شود و در اصل سه مقاله بوده که مقاله اول در دست نیست و یکى از دلایل تأخیر در چاپ این رساله تلاش براى یافتن مقاله اول بوده است.

بخش بعدى شامل سه سخنرانى آن متفکر شهید است که در حدود سال ۱۳۴۷ هجرى شمسى در انجمن اسلامى مهندسین ایراد شده است. نوارهاى صوتى آن سخنرانیها در دست نیست و این بخش تنظیم‌شده متنى است که در همان زمان از نوار صوتى پیاده شده و در اختیار آن شهید قرار گرفته است. البته استاد برخى حواشى بر آن متن نگاشته‌اند که در واقع خلاصه مطالب است. این حواشى عیناً آورده شده و البته چند حاشیه کوتاه به صورت تیتر استفاده شده است. حواشى مذکور در فهرست مطالب آورده شده و این فهرست تبدیل به فهرست تفصیلى شده است.

در ابتداى این مبحث، استاد مى‌فرمایند «موضوع بحث ما اسلام و ملیتهاست» ولى نظر به این که خود ایشان روى پاکت این مباحث نوشته‌اند «اسلام و مسئله ملیت»، ما همین نام را براى کتاب برگزیدیم.

اما بخش ضمیمه، مقاله‌اى است از استاد شهید با عنوان «خدمات ایرانیان به فرهنگ اسلامى تا قرن پنجم». به سبب ارتباط موضوعى آن با بخشهاى دیگر این کتاب، مناسب دیدیم این مقاله در این کتاب آورده شود. البته تفصیل این مقاله در کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران آن محقق فرزانه آورده شده است، همچنان که موضوع ایران و اسلام و نیز موضوع ناسیونالیسم و ملت‌پرستى نیز در آن کتاب مورد بحث واقع شده است، اما سبک بحث در این کتاب سبک دیگر و با ذکر مثالهاى متعدد است.

سالهاست که موضوع ملیت در دنیاى اسلام، میان ایرانى و عرب و ترک و غیره، توسط عوامل استعمار تبلیغ و به صورت ابزارى علیه اسلام استفاده مى‌شود. سیاست رژیم شاهنشاهى مبارزه با اسلام و بازگشت به ایران قبل از اسلام بود. جشنهاى ۲۵۰۰ سال شاهنشاهى ایران و تغییر تاریخ اسلامى به تاریخ شاهنشاهى در سال ۱۳۵۵ دو گواه روشن بر این مطلب است. لذا برخى مطالب و اشارات استاد در این کتاب ناظر به سیاست رژیم گذشته در مبارزه با اسلام پشت نقاب ملیت و ناسیونالیسم ایرانى است. البته قابل ذکر است که همین کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران استاد مطهرى بسیارى از رشته‌هاى آنها را پنبه کرد.

امروز نیز گاهى از این نغمه‌ها شنیده مى‌شود. مطالعه این کتاب، مطلب را براى خواننده روشن و ثابت مى‌کند که نه تنها تقابلى میان اسلام و ملیت ایرانى وجود ندارد بلکه اساساً اسلام  جزئى از ملیت مردم ایران است و هیچ ملتى به اندازه ایرانیان از روى عشق و علاقه، به اسلام خدمت نکرده است، چنان که خدمات امروز ملت ایران به اسلام نیز ادامه خدمات گذشته اوست.

تنظیم و ویرایش علمى این کتاب ـ خصوصآ بخش سخنرانیهاـ توسط آقاى دکتر على مطهرى (عضو هیئت علمى گروه فلسفه و کلام دانشکده الهیات و معارف اسلامى دانشگاه تهران) انجام شده است.

امیدواریم این کتاب نیز مانند سایر آثار آن ـ به تعبیر امام خمینى(ره) ـ «متفکر و فیلسوف و فقیه عالى‌مقام و اسلام‌شناس عظیم‌الشأن» در آشنایى ما با حقایق، مفید و مؤثر افتد. از خداى متعال توفیق بیشتر در نشر آثار آن عالم ربانى و مجاهد شهید طلب مى‌کنیم.