تفسیر قطره ای قرآن کریم
تفسیر سوره ی بقره آیه ی ۲
🌟آیه دوم سوره بقره🌟
📚تفسیر نور (حجة الاسلام قرائتی)
«۲» ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ
آن كتاب (با عظمت كه) در (حقّانيت) آن هيچ ترديدى راه ندارد، راهنماى پرهيزگاران است.
✅نکته ها
«لا رَيْبَ فِيهِ» يعنى در اينكه قرآن از سوى خداست، شكّى نيست. زيرا مطالب آن به گونه‌اى است كه جايى براى اين شكّ وترديد باقى نمى‌گذارد واگر شكّى در كار باشد، بخاطر سوءظن وروحيّه لجاجت افراد است. چنانكه قرآن مى‌فرمايد: «فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ» «۱» آنان در شكّى كه خود ايجاد مى‌كنند، سردرگم هستند.
هدف قرآن، هدايت مردم است و اگر به مسائلى از قبيل خلقتِ آسمان‌ها و زمين و گياهان و حيوانات و ... اشاره كرده به خاطر آن است كه توجّه مردم به آنها، موجب توجّه به علم و قدرت و حكمت خداوند گردد. «۲»
قرآن وسيله هدايت همه مردم است؛ «هُدىً لِلنَّاسِ» «۳» همانند خورشيد بر همه مى‌تابد،
«۱». توبه، ۴۵.
«۲». در قرآن به موضوعات طبيعى، كيهانى، تاريخى، فلسفى، سياسى و صنعتى اشاراتى شده، ولى هدف اصلى هدايت است.
«۳». بقره، ۱۸۵.
جلد ۱ - صفحه ۴۷
ولى تنها كسانى از آن بهره مى‌برند كه فطرتِ پاك داشته و در برابر حقّ خاضع باشند؛ «هُدىً لِلْمُتَّقِينَ» همچنان كه نور خورشيد، تنها از شيشه‌ى تميز عبور مى‌كند، نه از خشت وگِل. لذا فاسقان «۱»، ظالمان «۲»، كافران «۳»، دل‌مردگان «۴»، مسرفان و تكذيب كنندگان «۵» از هدايت قرآن بهره‌مند نمى‌شوند.
سؤال: اين آيه درباره قرآن ومطالب آن مى‌فرمايد: «لا رَيْبَ فِيهِ» هيچ شكّى در آن نيست. در حالى كه خود قرآن شكّ وترديد مخالفان را در اين باره بيان مى‌دارد: يك جا مى‌فرمايد:
«إِنَّنا لَفِي شَكٍّ مِمَّا تَدْعُونا إِلَيْهِ مُرِيبٍ» «۶» ما درباره آنچه ما را به آن مى‌خوانى، در شكّ هستيم. و در مورد شكّ در وحى ونبوّت نيز مى‌خوانيم: «بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِنْ ذِكْرِي» «۷» درباره‌ى قيامت نيز آمده: «لِنَعْلَمَ مَنْ يُؤْمِنُ بِالْآخِرَةِ مِمَّنْ هُوَ مِنْها فِي شَكٍّ» «۸» بنابراين چگونه مى‌فرمايد: «لا رَيْبَ فِيهِ» هيچ شكّى در قرآن ومحتواى آن نيست؟
پاسخ: مراد از جمله «لا رَيْبَ فِيهِ» آن نيست كه كسى در آن شكّ نكرده و يا شكّ نمى‌كند، بلكه منظور آن است كه حقّانيت قرآن به قدرى محكم است كه جاى شكّ ندارد و اگر كسى شكّ كند به خاطر كور دلى خود اوست. چنانكه در آيه ۶۶ سوره نمل مى‌فرمايد: «بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِنْها بَلْ هُمْ مِنْها عَمُونَ» «۹»
📚پیام ها
۱- قرآن در عظمت، مقامى بس والا دارد. «ذلِكَ» در ادبيات عرب، «ذلِكَ» اسم اشاره به دور است. در اينجا به قرآن كه در پيش روى ماست، با «ذلِكَ» اشاره مى‌كند كه از عظمتِ دست نايافتنى قرآن حكايت مى‌كند.
«۱». «لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ» توبه، ۸۰.
«۲». «لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ» مائده، ۵۱.
«۳». «لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ» مائده، ۶۷.
«۴». «لا يَهْدِي مَنْ هُوَ كاذِبٌ كَفَّارٌ» زمر، ۳.
«۵». «لا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ» غافر، ۲۸.
«۶». هود، ۶۲.
«۷». ص، ۸.
«۸». سبأ، ۲۱.
«۹». نخبة التفاسير به نقل از آيةاللَّه جوادى.
جلد ۱ - صفحه ۴۸
۲- راهنما بايد در روش دعوت و محتواى برنامه خود، قاطع و استوار باشد.
جمله‌ى «لا رَيْبَ فِيهِ» نشانگر استوارى و استحكام قرآن است.
۳- توانِ قرآن بر هدايت پرهيزكاران، خود بهترين دليل بر اتقان و حقّانيت آن است. «هُدىً لِلْمُتَّقِينَ»
۴- تنها افراد پاك وپرهيزكار، از هدايت قرآن بهره‌مند مى‌شوند. «هُدىً لِلْمُتَّقِينَ» هركس كه ظرف دلش پاكتر باشد، بهره‌مندى و نورگيرى او بيشتر است. «۱»